Empathie is niet vergelijkbaar met fietsen, een vaardigheid die je eenmalig aanleert en daarna de rest van je leven blijft kunnen. Empathie is een ‘keuze’, je moet het blijven beoefenen en in elke situatie, bij elke persoon die je tegenkomt weer opnieuw kiezen voor de verbintenis die je met de ander aan kunt gaan. Het kan daarmee ook niet worden vervalst en het is de meest accurate meting van jouw openheid naar de ander op dit moment. Je kunt je simpelweg in het leven niet verbinden met iedereen in de file of in het winkelcentrum. Soms moeten we onszelf beschermen tegen alle prikkels om ons heen. Het Ik-Het perspectief kun je innemen als je het druk hebt of met hoofdpijn boodschappen doet en de kassière enkel in haar rol en niet als mens ontmoet. En ook zul je op het gebied van empathie eens fouten maken, en als je je er bewust van bent dat je dat eens zult doen, dan maakt je dat flexibel genoeg om op te merken dat je het deed en de ander alsnog het gevoel kunt geven dat diegene er echt toe doet.
De andere kant bestaat ook, mensen die op zoek zijn naar het gevoel ‘dat ze gesteund worden’. Doordat er niet open en eerlijk over de beleving vertelt maar de ondertoon ‘wat ik heb is echt heel erg’ voelbaar is bekruipt je als toehoorder wellicht het gevoel van gemanipuleerd worden. Sympathie wordt vaak ingegeven door schaamte en de oplossing ligt ook in dit gegeven. Vraag om openheid, vraag om verduidelijking. Stel vragen over de aannames die achter het gevoel van de ander zitten net zolang tot je het gevoel hebt dat je het snapt. Dan zal de ander zich ook gezien gaan voelen.
Persoon met een Ik-Het blik:
– is geïnteresseerd in het verhaal van de ander en bedenkt hoe dit past in alles wat hij / zij weet of ooit geleerd heeft
– komt snel met oplossingen en ideeën
– Ziet (het probleem van) de ander als statisch en oplosbaar
– Ziet met name het probleem of de uitdaging bij de ander. Diegene heeft jou nodig om het op te lossen
– Denkt na óver de ander
– Ziet feedback op de eigen oplossingen als afwijzing
Persoon met een Ik-Jij blik:
– Is geïnteresseerd in de persoon achter het verhaal en bedenkend wat de uitzonderingen zijn in dit verhaal t.o.v. alles wat je weet of ooit geleerd hebt.
– Is eerder afwachtend en terughoudend. Overweegt meerdere opties zodat je weet dat je het ‘goede’ doet.
– Ziet (het probleem van) de ander als dynamisch, contextafhankelijk en zoekt naar de positieve uitzondering zodat hiervan geleerd kan worden.
– Ziet de ander als zelfsturend en autonoom. Verandering kan diegene zelf voor elkaar krijgen met wat lichte ondersteuning.
– Ziet feedback op de eigen oplossingen als manier om het contact te verdiepen
– Stemt af met de ander
– Ziet wanneer anderen om hem / haar heen een Ik-Het blik hebben.
Ik-Het blijft aan de oppervlakte waar Ik-Jij de diepte inspringt. Ik-Jij leidt tot werkelijke verbinding, het is de ontmoeting tussen twee mensen waarbij compassie en menselijkheid de basis vormen. Het behelst de ‘kwetsbaarheid’ waar Brene Brown over schrijft in haar latere boeken , waarbij we het werkelijke contact met de ander aangaan en doen wat moedig is. Wanneer we een Ik-Jij reactie van iemand verwachten en we krijgen een ik-Het dan voelen we ons niet alleen verloren maar ervaren we ook een fysieke pijn, dit simpelweg omdat beide vormen van pijn in hetzelfde deel van het brein worden waargenomen.